توسط ربکا کرنز
پناهگاههای ببر تایلند، دهها گونه آسیبپذیر و در معرض خطر را از شکار غیرقانونی و از دست رفتن زیستگاه محافظت میکنند. گالری را مرور کنید تا بیشتر درباره موجوداتی که جنگل را با ببرهای تایلند شریک هستند، بیاموزید.
۱۲ عکس: جنگلهای تایلند پناهگاهی امن برای گونههای در معرض خطر
بانتنگ، گونهای از گاو وحشی، به شدت در معرض خطر است و جمعیت آن بیش از ۸۰ درصد در دو دهه گذشته کاهش یافته. این کاهش عمدتاً به دلیل شکار غیرقانونی برای گوشت و شاخهایش است، طبق IUCN. در بخشهایی از پیچ جنگلی غربی تایلند، جمعیت بانتنگ بین ۲۰۱۰ و ۲۰۲۱ دو برابر شده که برای حمایت از جمعیت ببرها حیاتی بوده.
گاور، بزرگترین گونه گاو وحشی جهان، در سراسر محدوده خود در آسیا رو به کاهش است، عمدتاً به دلیل شکار و تکهتکه شدن زیستگاه. جمعیتها در مناطق حفاظتشده تایلند در حال افزایش است، طبق IUCN، اما اعداد هنوز پایین است. ببرها روی گاور شکار میکنند وقتی در دسترس باشد، هرچند با وزن تا یک تن، این آسانترین وعده غذایی نیست، حتی برای یک شکارچی برتر.
به دلیل لکههای بزرگ ابریشکل روی بدنش نامگذاری شده، پلنگ ابری یک گربه متوسطجثه مرموز است. این گونه آسیبپذیر، بیشتر وقت خود را در بالای درختان میگذراند و برای بقا به زیستگاههای متصل نیاز دارد.
تعداد کاکاتوئه شاخدرشت به دلیل جنگلزدایی در سراسر محدودهاش در آسیا رو به کاهش است و آسیبپذیر محسوب میشود. در تایلند، این پرنده در پارک ملی خائو یای در DPKY-FC شکوفا شده، جایی که تراکم بالایی دارد.
گibbonهای دستسفید، همچنین به عنوان گیبون لار شناخته میشوند، یکی از سریعترین نخستیها هستند و میتوانند پرندگان را در هوا شکار کنند. این همهچیزخوار در معرض خطر، به ویژه از دست رفتن زیستگاه تهدید میشود، با از دست رفتن بسیاری از جنگلهای محدوده خانگیاش به دلیل جنگلبری، کشاورزی و پروژههای زیرساختی جدید.
گیبون تلخوندار فقط در جنگلهای مرزی تایلند، کامبوج و لائوس یافت میشود. در معرض خطر و رو به کاهش به دلیل شکار و جنگلزدایی، در زیستگاههای تکهتکه زنده میماند. پیچ جنگلی دونگ پایاین-خائو یای تایلند یک پناهگاه قوی برای این گونه است که برای بقا به پوشش مداوم تاج درختان وابسته است.
خرس آفتابی مالایی، کوچکترین خرس جهان، به عشقش به عسل معروف است و نقش کلیدی در پراکندگی دانه و کنترل حشرات ایفا میکند. شکار شده برای صفرایش که در تجارت غیرقانونی حیات وحش با قیمت بالا فروخته میشود، این گونه آسیبپذیر است و اعدادش در سراسر آسیا به دلیل جنگلزدایی رو به کاهش است. در پیچهای جنگلی تایلند، حفاظت در برابر شکار، تعداد خرسها را در سالهای اخیر بهبود بخشیده.
لایکن نوکلکهدار یک پرنده آبی بزرگ است که در سراسر جنوب و جنوب شرقی آسیا، از جمله تایلند یافت میشود. این پرنده نزدیک به تهدیدشده، آسیبپذیر به از دست رفتن زیستگاه، از جمله جنگلزدایی و آلودگی است.
با محدوده تاریخی از ایران تا ژاپن، زیستگاه خرس سیاه آسیایی اکنون تکهتکه شده و تعداد کل جمعیت ناشناخته است. طبق IUCN، تایلند یکی از معدود کشورهایی است که سرشماری دقیق جمعیتی برای این گونه انجام داده و تخمین زده ۸ تا ۲۹ خرس در هر ۱۰۰ کیلومتر مربع (۳۹ مایل مربع) در پارک ملی خائو یای در DPKY-FC، جایی که جمعیت پایدار تلقی میشود.
فیلها مهندس اکوسیستم حیاتی هستند که دانهها را پراکنده میکنند، مسیرهای جنگلی را باز میکنند و چشمههای آب را برای دیگر موجودات حفظ و ایجاد میکنند. فیل آسیایی در معرض خطر است و فقط بیش از ۳۱۰۰ فرد وحشی در تایلند تخمین زده شده.
گونههای طعمه، مانند گوزن سامبار، نیز وقتی ببرها حفاظت میشوند، شکوفا میشوند. به طور متوسط، یک ببر حدود ۵۰ سمدار (حیواناتی مانند گاو و گوزن با سم) در سال مصرف میکند، بنابراین برای حفظ جمعیت سالم و پایدار گوزنها، حدود ۵۰۰ گوزن به ازای هر ببر بزرگ لازم است. شکار غیرقانونی و تلهها باعث کاهش تعداد گوزنهای سامبار در تایلند در دهههای اخیر شده، بنابراین بین ۲۰۲۱ و ۲۰۲۴، دولت تایلند و WWF-تایلند ۱۱۴ گوزن سامبار پرورشی را در پیچ جنگلی غربی رها کردند تا تعداد طعمهها را افزایش دهند.
در عمق جنگل همیشهسبز پیچ جنگلی دونگ پایاین-خائو یای تایلند (DPKY-FC)، یک تله فنری منتظر گرفتن یک ببر است.
هیچکس دقیقاً نمیداند حیوان کی برمیگردد تا دوباره علامت بویاییاش را بگذارد — شاید در یک یا دو هفته، یا حتی طولانیتر — بنابراین تله باید سه بار در روز بررسی شود.
خوشبختانه برای این گربه بزرگ، این تله توسط شکارچیان غیرقانونی گذاشته نشده: کار حفاظتکنندگان است که تلاش میکنند گونه را نجات دهند.
«این کار زمان و تلاش زیادی برای گرفتن یک ببر میبرد،» میگوید راتاپان پاتانارانسان، مدیر برنامه حفاظتی در سازمان غیرانتفاعی پانترا تایلند. اما با فقط ۲۰ تا ۳۰ ببر که در ۶۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۳۱۷ مایل مربع) DPKY-FC پرسه میزنند، این تلاش برای حفاظت از «آخرین بقایای آخرینها» ببرهای هندوچینی ضروری است، جمعیتی که فقط در اوایل دهه ۲۰۰۰ کشف شد.
تایلند مثالی نادر از احیای ببر در جنوب شرقی آسیا است، اما بیشتر آن در پیچ جنگلی غربی کشور رخ داده، جایی که جمعیت ببرها بین ۲۰۰۷ و ۲۰۲۳ بیش از سه برابر شده.
در همین حال، جمعیت ببر DPKY-FC راکد مانده، علیرغم فضای کافی برای گسترش.
«اگر جنگل در وضعیت خوبی باشد، جمعیت باید افزایش یابد،» میگوید پاتانارانسان و اضافه میکند که برخی مناطق بیش از یک دهه هیچ مشاهده ببری نداشتهاند.
برای فهمیدن اینکه چرا جمعیت ببرها رشد نمیکند، حفاظتکنندگان تصمیم گرفتند امسال سه ببر را با یقههای GPS علامتگذاری کنند.
پیاپورن در حین نصب یقه GPS، یکی از اولینها در شرق تایلند.
دانشمندان اندازهگیریها و نمونههایی از یک ببر نر بیهوششده، سریکوسا، در حین نصب یقه GPS میگیرند.
«با تلهگذاری دوربین، دادههای اولیه داریم — چندتا اینجا و آنجا هستند. اما میخواهیم دادههای عمیقتری داشته باشیم، تا اکولوژی ببر را بشناسیم: چطور پراکنده میشوند، چطور زندگی میکنند، چطور یا چه میخورند،» میگوید پاتانارانسان.
یقهها که در اوایل ۲۰۲۵ نصب شدهاند، قبلاً بینشهای جدیدی درباره رفتار ببرها آشکار کردهاند — و سرنخهایی برای کمک به حفاظتکنندگان برای تضمین آیندهشان ارائه میدهند.
«شکار عجیب»
در حالی که یقههای GPS قبلاً برای ردیابی ببرها استفاده شده، مانند جابهجایی گربههای بزرگ و شمارش جمعیت، این فناوری برای DPKY-FC جدید است.
این پروژه، که توسط دپارتمان پارکهای ملی، حیات وحش و حفاظت از گیاهان تایلند و پانترا هدایت میشود، با حفاظتکنندگان از پیچ جنگلی غربی، بزرگترین منطقه حفاظتی تایلند و خانه اکثریت جمعیت ببرهای کشور، همکاری کرده که از سال ۲۰۰۵ ببرها را با تلههای غیرمضر شکار و یقهگذاری میکنند.
پس از گرفتن، دامپزشک ببر را بیهوش میکند تا تیم بتواند یقه را نصب کند و نمونههایی از حیوان جمعآوری کند. در کل، کمتر از یک ساعت طول میکشد، میگوید پاتانارانسان.
تیم DPKY-FC سه ببر را برای آزمایش یقهها انتخاب کرد: یک نر بالغ به نام سریکوسا، و دو خواهر زیربالغ، چانترا و پیاپورن.
این یقههای سبک عمر باتری تا دو سال دارند و مختصات را هر ساعت ثبت میکنند که از طریق ماهواره ارسال میشود. اما در جنگل انبوه، ارسال همیشه موفق نیست، پس دادهها در هارد دیسک یقه ذخیره میشود برای دانلود بعدی. وقتی باتری تقریباً خالی شود، یقه به طور خودکار جدا میشود و سیگنال نهایی برای بازیابی ارسال میکند.
با استفاده از این نقاط مکانی، تیم توانست محدوده خانگی هر ببر، الگوهای حرکت و مکانهای شکار را ردیابی کند — که بقایای «شکار عجیب» را آشکار کرد، میگوید پاتانارانسان.
گوزن سامبار در تایلند.
ببرها معمولاً حیوانات بزرگی مانند بانتنگ شبیه گاو، گاور یا گوزن سامبار شکار میکنند که میتواند تا ۳۵۰ کیلوگرم (۷۷۲ پوند) برسد. اما در DPKY-FC، سه ببر پستانداران کوچکتری مانند خوکهای وحشی و گوزنهای مونتجاک خوردهاند، برخی با وزن فقط ۱۰ کیلوگرم (۲۲ پوند).
این یافتههای مطالعهای را که سال گذشته منتشر شد تأیید میکند و به تعداد محدود طعمههای بزرگ اشاره دارد، میگوید پاتانارانسان: «این (رفتار) بسیار عجیب است و میتواند نشاندهنده کمبود طعمه باشد.»
«او فقط همهچیز را میخورد»
یکی از ببرها، چانترا، که نامش به معنای ماه است — انتخاب شده چون یقهاش در یک روز مقدس بودایی زیر ماه کامل نصب شد — عادتهای غذایی عجیب را به سطح جدیدی میبرد.
در حالی که دو ببر دیگر روی سمدارهای کوچکتر (حیواناتی مانند گاو و گوزن با سم) شکار کردند، یکی از طعمههای اصلی چانترا، سمورخوک است.
ببری در DPKY-FC، جایی که دانشمندان گونه را پایدار و با نرخ تولیدمثل چشمگیر یافتهاند.
محققان همچنین شواهدی از میانوعدههای فرصتطلبانه روی لاکپشت نرمپوسته و مارمولکهای آبی یافتند، اولین ثبت این نوع طعمه برای ببرهای وحشی در تایلند، گفت سومپورن پاکپین، رئیس ایستگاه تحقیقاتی حیات وحش DPKY، در ایمیلی.
ذوق سلیقه بیتفاوت چانترا فقط یکی از ویژگیهای خاص اوست. علیرغم اینکه زودتر از مادرش جدا شد، اندازهاش کوچکتر از خواهرش پیاپورن است و محدوده خانگیاش فقط ۲۴ کیلومتر مربع (۹.۳ مایل مربع) است، کمتر از نیمی از محدوده خواهرش.
«او ممکن است کوچکتر باشد چون کمتر انتخابی است؛ فقط همهچیز را میخورد،» میگوید پاتانارانسان. ببرهایی با محدودههای خانگی بزرگتر احتمالاً «انتخابیتر» هستند، که منجر به طعمههای بزرگتر و اندازه بدنی بزرگتر میشود، که شکار وعدههای بزرگتر را آسانتر میکند، او اضافه میکند.
چانترا همچنین پیچخوردگی در دم دارد، که در گونههای گربه دیگر میتواند نشانه مشکلات ژنتیکی از جفتگیری نزدیک باشد، میگوید پاتانارانسان و اضافه میکند که پیامدهای این در ببرها هنوز ناشناخته است.
«اگر به کل جمعیت ۲۰ یا ۳۰ حیوان نگاه کنیم، تنوع ژنتیکی نسبتاً کمی داریم، پس باید نگران این باشیم،» او اضافه میکند.
کاهش تهدیدها
در حالی که تیم DPKY-FC بیشتر درباره عادتهای غذایی ببر میآموزد، سخت برای حفاظت از زیستگاهش هم تلاش میکنند.
«در سمت چپ DPKY، عمدتاً پارک ملی خائو یای، ما آن را جنگل خالی مینامیم،» چون هیچ ببری آنجا زندگی نمیکند، میگوید پاتانارانسان.
ببرهای بچه، حدود ۱۳-۱۴ ماهه، در پارک ملی تاپ لان در نوامبر ۲۰۲۴.
ببرهای بچه در پارک ملی تاپ لان بازی میکنند، یکی از پنج منطقه حفاظتشده در DPKY-FC.
پیچ جنگلی قصد دارد در چند ماه آینده با یک متخصص جرم حیات وحش، تحلیل تهدید انجام دهد تا به مسائل دیگری که ممکن است جمعیت ببر را محدود کند، مانند شکار ببرها یا طعمههایشان، یا تأثیر پروژههای زیرساختی که زیستگاه را قطع میکنند، مانند بزرگراه ۳۰۴ و سد پیشنهادی، بپردازد که پاتانارانسان معتقد است ریسک بزرگی ایجاد میکند با فراهم کردن «دسترسی آسان» برای شکارچیان.
«میتوانیم درک بهتری از اینکه چه تهدیدهایی در راه است و چه کنیم، داشته باشیم،» او میگوید و اضافه میکند که اگر پارک بتواند سطوح تهدید را کاهش دهد، «جمعیت طعمه بالاتر خواهد بود، همچنین جمعیت ببر هم بالاتر خواهد رفت.»
در حالی که پروژه یقهگذاری GPS هنوز در مراحل اولیه است، پاتانارانسان خوشبین است که اطلاعاتی که تا حالا به دست آمده میتواند به تیم DPKY-FC کمک کند تا تلاشهایشان را برای افزایش تعداد ببرها متمرکز کنند.
«در این سال اول، داریم یاد میگیریم چطور انجامش دهیم،» او میگوید و اضافه میکند که امیدوارند بودجه بیشتری بگیرند تا در نهایت «کل جمعیت را بفهمیم.»